Day 24 Checklist - Jain Muni Adarsh

Greet learners warmly: “Namaste! Today we focus on balance—physically, mentally, and metabolically.”
Briefly explain why balance matters for sugar regulation (nervous system stabilization, emotional calm).

2. Herbal Shot – 1 min

Instruction:

Take 20 ml Karela Jamun with lukewarm water before practice.

Practitioner Insight:

Reinforce habit-building: consistency in morning intake aids pancreas function and energy.
Mention sensory engagement (taste, warmth) as part of mindful routine.

3. Kayashram Warm-Up: Balance Prep – 2 mins

Movements & Cues:

Stand tall, feet hip-width apart. Shift weight side to side (10x).
Lift one knee, hold 5 sec, alternate legs (5 reps each).
Arm balance: Extend arms sideways, hold 10 sec.

Practitioner Notes:

Observe for stability and posture.
Encourage slow, mindful transitions to develop proprioception.
Highlight importance: prepares muscles, joints, and focus for Vrikshasana.

4. Kayklesh Asana: Vrikshasana (Tree Pose) – 3 mins

Instructions:

Stand tall, feet together. Shift weight to left leg.
Place right foot on left thigh/calf (avoid knee).
Hands in Namaskar at chest or overhead.
Gaze forward, hold 15–20 sec. Repeat on other side.

Practitioner Notes:

Cue alignment: hips squared, spine elongated, micro-engage core.
Offer modifications: foot on ankle if thigh is uncomfortable; use wall support if needed.
Remind students to breathe steadily and visualize rooting through the standing leg.
Highlight benefits: focus, leg strength, nervous system balance, emotional calm.

5. Kayotsarg Meditation – 10 mins

Instruction:

Sit comfortably in Sukhasana. Close eyes, visualize being a tree: rooted, stable, calm.
Repeat affirmation: “I am steady, calm, and in balance — my sugar levels are stable.”

Practitioner Insight:

Encourage noticing subtle shifts in balance and mind-body connection.
Guide slow, steady breathing.
Emphasize meditation as an anchor for sugar regulation and emotional equilibrium.

6. Lifestyle Tip – 1 min

Tip: Maintain fixed meal timings daily.

Practitioner Note:

Explain physiological rationale: regular eating patterns support metabolic and blood sugar stability.
Suggest tracking meal timings in journal for awareness.

Closing Statement

“Well done! You’ve completed Day 24, cultivating balance and focus. Tomorrow we’ll review and quiz your sugar regulation habits.”

Lesson Resources

PDF Daily Checklist (Day 24)
- Herbal Shot – 20 ml
- Kayashram Warm-Up – 5 reps each side
- Kayklesh Asana – 15–20 sec each side
- Kayotsarg Meditation – 10 mins
- Daily Affirmation: “I am steady, calm, and balanced”
- Lifestyle Tip: Eat meals at fixed times daily
Quick Info Card (Graphic/PDF)
- Illustration of Vrikshasana
- Benefits: focus, stability, sugar balance, stress reduction
Reflection Prompt (Journal PDF)
- “How steady did I feel in Vrikshasana today?”
- “Do fixed meal timings improve my sugar balance?”

पाठ योजना – दिन 24: संतुलन पाएं – संतुलन वार्म-अप + वृक्षासन

पाठ का उद्देश्य

इस सत्र के अंत तक, विद्यार्थी सक्षम होंगे:

वृक्षासन के लिए शरीर और मन को तैयार करने हेतु संतुलन-केंद्रित वार्म-अप को अपनाना।
सही संरेखण, स्थिरता और सजग ध्यान के साथ वृक्षासन का अभ्यास करना।
शांति और शर्करा (सुगंध) नियंत्रण के लिए कायोत्सर्ग ध्यान का उपयोग करना।
मेटाबॉलिक संतुलन के समर्थन हेतु दैनिक जीवनशैली रणनीतियों को लागू करना।

आवश्यक सामग्री

करेले जामुन हर्बल शॉट (20 मिली) गुनगुने पानी के साथ
योगा मैट या फिसलन रहित सतह
ध्यान के लिए शांत स्थान

पाठ का क्रम और अभ्यासक नोट्स

1. परिचय (1 मिनट)

अभ्यासक संकेत:

विद्यार्थियों का गर्मजोशी से अभिवादन करें:
“नमस्ते! आज हम संतुलन पर ध्यान केंद्रित करेंगे—शारीरिक, मानसिक और मेटाबॉलिक स्तर पर।”
संक्षेप में बताएं कि संतुलन क्यों महत्वपूर्ण है: शर्करा नियंत्रण, तंत्रिका तंत्र का स्थिरीकरण और मानसिक शांति।

2. हर्बल शॉट – 1 मिनट

निर्देश:

अभ्यास से पहले 20 मिली करेले जामुन हर्बल शॉट गुनगुने पानी के साथ लें।

अभ्यासक अंतर्दृष्टि:

आदत बनाने पर जोर दें: सुबह नियमित सेवन अग्न्याशय (pancreas) कार्य और ऊर्जा में सहायक है।
संवेदनाओं पर ध्यान दें: स्वाद और गर्माहट को सजगता अभ्यास का हिस्सा बनाएं।

3. कायाश्रम वार्म-अप: संतुलन तैयारी – 2 मिनट

गतिविधियाँ और संकेत:

सीधे खड़े हों, पैरों की दूरी कूल्हे के बराबर। दाएँ-बाएँ वजन बदलें (10 बार)।
एक घुटना उठाएं, 5 सेकंड पकड़ें, पैरों को बदलें (5 बार प्रत्येक)।
हाथों से संतुलन: हाथों को साइड में फैलाएं, 10 सेकंड पकड़ें।

अभ्यासक नोट्स:

स्थिरता और मुद्रा पर ध्यान दें।
धीमी और सजग गति में बदलाव को प्रोत्साहित करें।
महत्व पर जोर दें: यह मांसपेशियों, जोड़ों और वृक्षासन के लिए फोकस तैयार करता है।

4. कायक्लेश आसन: वृक्षासन – 3 मिनट

निर्देश:

सीधे खड़े हों, पैरों को मिलाएं। वजन बायें पैर पर डालें।
दाहिना पैर बायें जांघ/पिंडली पर रखें (घुटने पर न रखें)।
हाथ नमस्कार मुद्रा में छाती पर या ऊपर।
सामने देखें और 15–20 सेकंड पकड़ें। दूसरे पैर पर दोहराएं।

अभ्यासक नोट्स:

संरेखण पर ध्यान दें: कूल्हे समान, रीढ़ लंबी, कोर हल्का सक्रिय।
आवश्यकतानुसार संशोधन: जांघ असहज हो तो पैर टखने पर रखें; दीवार सहायता का उपयोग करें।
विद्यार्थियों को धीरे-धीरे साँस लेने और खड़े पैर से जड़ जैसी स्थिरता महसूस करने को कहें।
लाभ: फोकस, पैर की शक्ति, तंत्रिका तंत्र संतुलन, मानसिक शांति।

5. कायोत्सर्ग ध्यान – 10 मिनट

निर्देश:

सुखासन में आराम से बैठें। आँखें बंद करें। अपने आप को पेड़ के रूप में कल्पना करें: जड़े, स्थिर और शांत।
पुष्टि मंत्र दोहराएं:
“मैं स्थिर, शांत और संतुलित हूँ — मेरी शर्करा का स्तर स्थिर है।”

अभ्यासक अंतर्दृष्टि:

विद्यार्थियों को संतुलन और मन-शरीर संबंध में सूक्ष्म बदलाव महसूस करने को कहें।
धीमी, स्थिर साँस लेने का मार्गदर्शन करें।
ध्यान को शर्करा नियंत्रण और भावनात्मक संतुलन का आधार बताएं।

6. जीवनशैली टिप – 1 मिनट

टिप: रोज़ नियमित समय पर भोजन करें।

अभ्यासक नोट्स:

शारीरिक कारण बताएं: नियमित भोजन पैटर्न मेटाबॉलिक और शर्करा संतुलन में मदद करता है।
जागरूकता के लिए भोजन समय जर्नल में ट्रैक करने का सुझाव दें।

समापन वाक्य

“बहुत अच्छा! आपने दिन 24 पूरा कर लिया, संतुलन और फोकस को विकसित किया। कल हम समीक्षा और शर्करा नियंत्रण आदतों का क्विज़ करेंगे।”

पाठ संसाधन

PDF दैनिक चेकलिस्ट (दिन 24)
- हर्बल शॉट – 20 मिली
- कायाश्रम वार्म-अप – प्रत्येक तरफ 5 बार
- कायक्लेश आसन – प्रत्येक तरफ 15–20 सेकंड
- कायोत्सर्ग ध्यान – 10 मिनट
- दैनिक पुष्टि: “मैं स्थिर, शांत और संतुलित हूँ।”
- जीवनशैली टिप: नियमित समय पर भोजन करें।
क्विक इन्फो कार्ड (ग्राफिक/PDF)
- वृक्षासन का चित्रण
- लाभ: फोकस, स्थिरता, शर्करा संतुलन, तनाव में कमी
रिफ्लेक्शन प्रॉम्प्ट (जर्नल PDF)
- “आज वृक्षासन में मैं कितना स्थिर महसूस कर रहा/रही हूँ?”
- “क्या नियमित समय पर भोजन करने से मेरी शर्करा संतुलन बेहतर हुआ?”

પાઠ યોજના – દિવસ 24: સંતુલન શોધો – સંતુલન વોર્મ-અપ + વૃક્ષાસન

પાઠનો ઉદ્દેશ્ય

આ સત્રના અંતે, શીખનારાઓ સક્ષમ હશે:

વૃક્ષાસન માટે શરીર અને મન તૈયાર કરવા માટે સંતુલન કેન્દ્રિત વોર્મ-અપને શામેલ કરવું.
યોગ્ય અનુકૂળતા, સ્થિરતા અને જાગૃત ધ્યાન સાથે વૃક્ષાસનનું અભ્યાસ કરવું.
શાંતિ અને શરકારી (સૂગર) નિયંત્રણ માટે કાયોત્સર્ગ ધ્યાન લાગુ કરવું.
ચયાપચય સંતુલનને સપોર્ટ કરવા માટે દૈનિક જીવનશૈલી વ્યૂહરચનાઓનો ઉપયોગ કરવો.

જરૂરી સામગ્રી

કરેલા જામુન હર્બલ શોટ (20 મિલી) ગરમ પાણી સાથે
યોગા મેટ અથવા પલ્ટન વિના સપાટી
ધ્યાન માટે શાંત સ્થાન

પાઠ ક્રમ અને પ્રેક્ટિશનર નોંધો

1. પ્રારંભ (1 મિનિટ)

પ્રેક્ટિશનર સૂચન:

શીખનારાઓને હાર્દિક અભિવાદન:
“નમસ્તે! આજે આપણે સંતુલન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીશું—શારીરિક, માનસિક અને મેટાબોલિક સ્તરે।”
સંક્ષેપમાં સમજાવો કે શર્કરા નિયંત્રણ માટે સંતુલન કેમ મહત્વપૂર્ણ છે (નર્વસ સિસ્ટમની સ્થિરતા, માનસિક શાંતિ).

2. હર્બલ શોટ – 1 મિનિટ

સૂચના:

અભ્યાસ પહેલા 20 મિલી કરેલા જામુન હર્બલ શોટ ગરમ પાણી સાથે લો.

પ્રેક્ટિશનર अंतર્દૃષ્ટિ:

આદત બનાવવાના ફાયદા દર્શાવો: સવારે નિયમિત સેવન પેન્ક્રિયાસની કાર્યક્ષમતા અને ઊર્જા માટે સહાયક છે.
સંવેદનાત્મક જાગૃતિ પર ધ્યાન આપો: સ્વાદ અને ગરમાહટને માઈન્ડફુલ રૂટીનમાં શામેલ કરો.

3. કાયાશ્રમ વોર્મ-અપ: સંતુલન તૈયારી – 2 મિનિટ

ચળવળ અને સૂચનો:

સીધા ઉભા રહો, પગનું અંતર કૂળના સરખું. બાજુ-બાજુ વજન બદલવું (10 વખત).
એક ઘૂંટણ ઉઠાવો, 5 સેકન્ડ માટે પકડી રાખો, પગ બદલો (દરેક માટે 5 વખત).
હાથથી સંતુલન: હાથ બાજુમાં ફેલાવો, 10 સેકન્ડ પકડી રાખો.

પ્રેક્ટિશનર નોંધો:

સ્થિરતા અને મુદ્રા પર ધ્યાન આપો.
ધીમી અને જાગૃત ગતિમાં પરિવર્તન પ્રોત્સાહિત કરો.
મહત્વ દર્શાવો: તે મસલ્સ, જોડાઓ અને વૃક્ષાસન માટે ફોકસ તૈયાર કરે છે.

4. કાયક્લેશ આસન: વૃક્ષાસન – 3 મિનિટ

સૂચના:

સીધા ઉભા રહો, પગ મળાવો. વજન ડાબા પગ પર મૂકો.
જમણો પગ ડાબા જાંઘ/પિંડળી પર મૂકો (ઘૂંટણ પર ન મૂકો).
હાથ નમસ્કાર મેડા પર અથવા ઉપર.
આગળ જુઓ અને 15–20 સેકન્ડ પકડી રાખો. બીજી બાજુ પણ કરવું.

પ્રેક્ટિશનર નોંધો:

અનુકૂળતામાં ધ્યાન આપો: હિપ્સ સમાન, કૉર્ટેને સક્રિય રાખો.
જરૂરિયાત મુજબ ફેરફાર: જો જાંઘ અસુવિધાજનક હોય તો પગ ટખણ પર મૂકો; દિવાલથી સહાય લઈ શકો.
શીખનારાઓને ધીમી શ્વાસ લેવા અને ઊભા પગમાં મૂળ જેવા સ્થિરતા અનુભવ કરવા કહો.
લાભ: ફોકસ, પગની શક્તિ, નર્વસ સિસ્ટમ સંતુલન, માનસિક શાંતિ.

5. કાયોત્સર્ગ ધ્યાન – 10 મિનિટ

સૂચના:

સુખાસનમાં આરામથી બેઠો. આંખો બંધ કરો. પોતાને વૃક્ષ તરીકે કલ્પના કરો: મૂળ ધરાવતું, સ્થિર અને શાંત.
પુષ્ટિ મંત્ર દોહરાવો:
“હું સ્થિર, શાંત અને સંતુલિત છું — મારી સુગર લેવલ સ્થિર છે।”

પ્રેક્ટિશનર અંતર્દૃષ્ટિ:

શીખનારાઓને સંતુલન અને મન-શરીર જોડાણમાં સૂક્ષ્મ ફેરફારો અનુભવવા પ્રોત્સાહિત કરો.
ધીમા અને સ્થિર શ્વાસ માટે માર્ગદર્શન આપો.
ધ્યાનને શર્કરા નિયંત્રણ અને ભાવનાત્મક સંતુલન માટે આધાર તરીકે બતાવો.

6. જીવનશૈલી ટિપ – 1 મિનિટ

ટિપ: રોજ નિયમિત સમયે ભોજન લો.

પ્રેક્ટિશનર નોંધો:

શારીરિક કારણ સમજાવો: નિયમિત ભોજનના પેટર્ન મેટાબોલિક અને શર્કરા સંતુલનમાં મદદ કરે છે.
જાગૃતતા માટે ભોજન સમય જર્નલમાં ટ્રેક કરવાનું સૂચન કરો.

સમાપન વાક્ય

“ખૂબ સારું! તમે દિવસ 24 પૂર્ણ કરી લીધો, સંતુલન અને ફોકસ વિકસાવ્યા. કાલે અમે તમારી શર્કરા નિયંત્રણની આદતોની સમીક્ષા અને ક્વિઝ લઈશું।”

પાઠના સાધનો

PDF દૈનિક ચેકલિસ્ટ (દિવસ 24)
- હર્બલ શોટ – 20 મિલી
- કાયાશ્રમ વોર્મ-અપ – દરેક બાજુ 5 વખત
- કાયક્લેશ આસન – દરેક બાજુ 15–20 સેકન્ડ
- કાયોત્સર્ગ ધ્યાન – 10 મિનિટ
- દૈનિક પુષ્ટિ: “હું સ્થિર, શાંત અને સંતુલિત છું।”
- જીવનશૈલી ટિપ: નિયમિત સમયે ભોજન લો.
ક્વિક ઈન્ફો કાર્ડ (ગ્રાફિક/PDF)
- વૃક્ષાસનનું ચિત્ર
- લાભ: ફોકસ, સ્થિરતા, સુગર સંતુલન, તણાવ ઘટાડો
રિફ્લેક્શન પ્રૉમ્પ્ટ (જર્નલ PDF)
- “આજે વૃક્ષાસનમાં હું કેટલો સ્થિર અનુભવ્યો/અનુભવી છું?”
- “શું નિયમિત સમયે ભોજન કરવાથી મારી સુગર સંતુલન સુધરી?”